Ở Việt Nam, các bệnh về đường tiêu hóa luôn đứng hàng đầu trong nhóm bệnh nội khoa thường gặp nhất. Bị táo bón là một trong những bệnh có tỷ lệ lưu hành cao nhưng lại ít được quan tâm không hiểu rõ mọi tác hại.
Dựa theo số liệu thống kê, cứ khoảng 5 người lớn thì có 1 người mắc bệnh táo bón trong vòng 03 tháng khảo sát liên tục. Tuy nhiên táo bón không gây nguy hiểm tới tính mạng người bệnh nhưng bệnh gây nhiều khó chịu, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và mọi sinh hoạt.
Đặc biệt, nguy hiểm hơn, theo thời gian, những người bị táo bón mạn tính có nhiều nguy cơ bị viêm đại tràng mạn, trĩ… Ngay trong bài viết này GS.TS Nguyễn Khánh Trạch chia sẻ cách chữa táo bón người lớn an toàn hiệu quả nhất.
1.Nguyên nhân gây táo bón thường do:
Bệnh táo bón là vấn đề thường gặp vì “quên” đi tiêu với số lần đi tiêu ít hơn 3 lần trong một tuần, hoặc đi tiêu mỗi ngày với cảm giác tiêu khó khăn, phân cứng và đôi khi kèm đau vùng bụng dưới.
– Dinh dưỡng chế độ ăn ít chất xơ.
– Do uống không đủ nước.
– Chú ý thận trọng do tác dụng phụ của một số dược phẩm (các loại thuốc giảm đau chứa codein, thuốc chống trầm cảm amitriptyline, viên sắt thuốc trung hòa acid chứa nhôm…
– Có liên quan với một số bệnh lý (hội chứng ruột kích thích thể táo bón, suy giáp…).
– Phụ nữ đang mang thai (do thay đổi nội tiết tố và chèn ép cơ học của bào thai làm giảm nhu động ruột).
– “ Đi vệ sinh nhịn”
Đồng thời, có một số trường hợp táo bón không rõ nguyên nhân và được xếp vào nhóm táo bón chức năng với tỷ lệ mắc bệnh ưu thế ở phụ nữ.
2. Cách chữa táo bón người lớn nên làm gì?
– Nhiều trường hợp, người bệnh có thể tự mua thuốc nhuận tràng uống để điều trị sẽ khỏi.
– Nhưng một số trường hợp người bị táo bón được khuyến cáo nên đi khám bệnh để thầy thuốc chỉ định làm các xét nghiệm (xét nghiệm phân, nội soi trực đại tràng bằng ống mềm…) giúp xác định nguyên nhân chính xác.
+ Trường hợp táo bón mới xảy ra trong vòng 6 tuần mặc dù bệnh nhân tuân thủ lối sống đúng ( uống nhiều nước, ăn nhiều chất xơ,thể dục đều đặn,…).
+ Nếu bị táo bón nặng không đáp ứng với thuốc nhuận tràng.
+ Khi bị tiêu kèm theo nhày mũi, máu, sụt cân, tiền sử gia đình có người thân mắc bệnh ung thư đại tràng, hoặc bệnh viêm đại tràng mạn bệnh Crohn, (viêm loét trực đại tràng,).
3. Bí quyết vàng điều trị táo bón ở người lớn nhanh an toàn hiệu quả
3.1. Sử dụng thuốc để điều trị
Phân biệt thuốc nhuận tràng có 3 nhóm chính sau cần biết :
– Loại 1 giúp tăng lượng phân là các thuốc cung cấp chất xơ, sợi như Psyllium, Methylcellulose, Calcium Policarbophil, Wheat dextrin, khi dùng thuốc cần uống kèm nhiều nước (1-2 lít). Chú ý nếu dùng lâu thường gây tình trạng chướng hơi và đầy bụng mang cảm giác khó chịu.
– Loại 2 kích thích (bisacodyl, dantron, docusate, glycerol, senna và sodium picosulfate), thuốc kích thích sự tăng co bóp của ruột giúp đẩy phân ra ngoài; tác dụng phụ có thể làm đau bụng và gây tình trạng lệ
thuộc khi dùng nhiều thời gian.
– Loại 3 thuốc tạo lực thẩm thấu: Macrogol được lựa chọn phổ biến vì hiệu quả, an toàn và không gây đầy bụng, khó tiêu, trung tiện, Lactulose có thể gây đầy bụng, trướng hơi.
Tác dụng thuốc hút nước vào trong lòng ruột làm phần mềm nát. Những loại loại muối Magiê (Mg) như Hydroxit Magiê, Citrat Magiê (hoạt động theo cơ chế tăng áp lực thẩm thấu) có tính nhuận tràng mạnh, thường dùng trước khi mổ.
3.2. Cách sử dụng uống thuốc nhuận tràng khi nào và trong bao lâu
Phụ thuộc vào nhu cầu của bệnh nhân (thời gian, tiện lợi, kinh tế) hoặc theo chỉ định của thầy thuốc bác sĩ.
Quy định chung trong việc lựa chọn loại thuốc nhuận tràng
– Sử dụng thuốc làm tăng lượng phân trước tiên.
– Khi không hiệu quả, dùng thuốc tăng áp lực thẩm thấu có thể kết hợp thêm thuốc tăng lượng phân lên.
– Khi bệnh nhân còn cảm giác tiêu khó, có thể dùng nhóm thuốc kích thích nhuận tràng để giảm đầy bụng.
4. Chú ý dùng thuốc nhuận tràng đúng cách như thế nào
– Dùng thuốc nhuận tràng chỉ nên dùng thời gian ngắn, ngay khi tái lập được tình trạng đi tiêu bình thường, người bệnh cần thực hiện các phương pháp phòng ngừa táo bón.
– Đặc biệt lưu ý là việc sử dụng thuốc phải chỉnh liều theo từng cá thể sao cho đại tiện dễ nhưng không gây ra tiêu chảy ( rối loạn điện giải, mất Kali,mất nước, …).
– Nên chọn thuốc nhuận tràng được bào chế dưới nhiều dạng: viên uống, viên đặt hậu môn hay dạng thụt tháo sao cho phù hợp. Để hiệu quả thì dạng đặt hậu môn và thụt tháo là thuốc nhuận tràng tác dụng tại chỗ cho hiệu quả nhanh chóng hơn, nhưng bất tiện.
– Chú ý cần tham vấn bác sĩ trước khi sử dụng thuốc
3.3. Không nên dùng các loại thuốc nhuận tràng
– Loại thuốc làm mềm phân sản xuất từ dầu khoáng (mineral oil) vì tác dụng phụ nhiều trong khi hiệu quả không tốt hơn các thuốc nhuận tràng
– Loại thuốc nhuận tràng tự nhiên: được quảng cáo là tự nhiên nhưng không nên dùng vì một số các thuốc đó có chứa các chất nhuận tràng đã đề cập ở phần trên và liều và độ tinh khiết của các sản phẩm này không được quản lý.
– Loại bỏ số thuốc nhuận tràng “tự chế tại nhà” như: nước xà phòng, Hydrogen peroxide, thuốc tẩy… rất có hại với niêm mạc ruột và do đó không được sử dụng.
– Ngoài ra,các trường hợp nghi bán tắc ruột / tắc ruột.
4. Phương pháp phòng bệnh táo bón
– Nên để phân mềm, tạo phản xạ đi tiêu rõ ràng, bạn hãy tạo thói quen đi tiêu đúng giờ, tập thể dục thường xuyên, uống đủ nước và ăn nhiều chất xơ hàng ngày.
– Nên ăn loại trái cây giúp dễ đại tiện mà bạn nên biết như: đu đủ, thanh long, xoài, mận, cam, chanh, quýt, bưởi…
– Đặc biệt lưu ý là nếu đột ngột ăn một lượng chất xơ quá nhiều, bạn có thể bị đầy bụng, trung tiện nhiều, để tránh tác dụng phụ này, bạn nên tăng dần lượng chất xơ ăn vào.
– Sử dụng uống thêm thuốc nhuận tràng sorbitol (một loại đường tự nhiên, không hấp thu vào máu và có tính rút nước vào lòng ruột giúp phân mềm), Sorbitol có nhiều trong các trái cây: táo, nho, lê, đậu, mận và dâu tây.
– Trong trường hợp sau tất cả những cố gắng trên mà chứng táo bón vẫn không giảm, thì bạn có thể dùng thêm thuốc nhuận tràng để chữa trị.
