Giới thiệu chung về cây lạc tiên
- Định nghĩa: Cây lạc tiên (Passiflora foetida L.) là một loại cây dây leo thân cỏ, thuộc họ Lạc tiên (Passifloraceae).
- Tên gọi khác: Cây còn có tên gọi là nhãn lồng, chùm bao, dây lưới, mắn nêm…
Phân bố
Cây lạc tiên có nguồn gốc từ tây nam Hoa Kỳ, México, vùng Caribe, Trung Mỹ và Nam Mỹ. Cây được du nhập vào Việt Nam và các nước Đông Nam Á từ rất lâu đời.
- Tại Việt Nam, cây lạc tiên mọc hoang ở khắp nơi trên đất nước, từ trung du miền núi thấp đến đồng bằng.
- Cây thường mọc ở nơi đất ẩm, ưa sáng, thường mọc trùm lên các cây bụi ven rừng, đồi, nhất là ở các trảng cây bụi tái sinh sau nương rẫy.
Đặc điểm hình thái
Cây lạc tiên là một loại cây dây leo thân cỏ, thuộc họ Lạc tiên (Passifloraceae). Cây có thân mềm, có nhiều lông, lá mọc so le, hình tim, quả hình bầu dục.
- Thân: Thân cây lạc tiên mềm, có nhiều lông, màu xanh lục. Thân có đường kính khoảng 1-2cm.
- Lá: Lá cây lạc tiên mọc so le, hình tim, dài 6-10cm, rộng 5-8cm. Mép lá có răng cưa. Lá có màu xanh lục, mặt trên lá nhẵn, mặt dưới lá có lông mịn.
- Hoa: Hoa lạc tiên mọc ở kẽ lá, có màu trắng, với 5 cánh hoa hình bầu dục. Hoa có đường kính khoảng 5cm. Hoa có mùi thơm nhẹ.
- Quả: Quả lạc tiên hình bầu dục, dài khoảng 2-3cm, đường kính khoảng 1-2cm. Quả có màu vàng cam, khi chín có vị ngọt.
Thành phần dinh dưỡng cây lạc tiên
Cây lạc tiên chứa nhiều hoạt chất có lợi cho sức khỏe, bao gồm:
- Flavonoid: Có tác dụng chống oxy hóa, bảo vệ tế bào khỏi tác hại của các gốc tự do.
- Alkaloid: Có tác dụng an thần, giúp ngủ ngon.
- Saponin: Có tác dụng kháng viêm, chống dị ứng.
- Acid amin: Có tác dụng bổ dưỡng, tăng cường sức khỏe.
- Vitamin C: Có tác dụng tăng cường hệ miễn dịch, bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân gây bệnh.
- Vitamin B: Có tác dụng giúp cơ thể chuyển hóa năng lượng, tăng cường sức khỏe.
- Khoáng chất: Có tác dụng giúp cơ thể hoạt động bình thường.
Xem thêm: Tác Dụng Mướp Hương Dùng Làm Gì, Những Điều Cần Lưu Ý
Ứng dụng của cây lạc tiên
Trong y học cổ truyền
Cây lạc tiên có tính mát, vị ngọt và đắng, có tác dụng tiêu viêm, lợi tiểu, an thần, chữa mất ngủ, viêm da, mẩn ngứa.
- Tiêu viêm, lợi tiểu: Cây lạc tiên có chứa các hợp chất flavonoid, saponin, acid amin… có tác dụng kháng viêm, chống dị ứng, giúp làm giảm các triệu chứng viêm da, mẩn ngứa. Cây lạc tiên cũng có tác dụng lợi tiểu, giúp đào thải các chất độc hại ra khỏi cơ thể.
- An thần: Cây lạc tiên có chứa các hợp chất flavonoid, alcaloid, saponin, acid amin… có tác dụng ức chế hệ thần kinh trung ương, giúp thư giãn thần kinh, giảm căng thẳng, lo âu, từ đó giúp ngủ ngon hơn.
- Chữa mất ngủ: Cây lạc tiên có tác dụng an thần, giúp thư giãn thần kinh, giảm căng thẳng, lo âu, từ đó giúp ngủ ngon hơn.
- Chữa viêm da, mẩn ngứa: Cây lạc tiên có chứa các hợp chất flavonoid, saponin, acid amin… có tác dụng kháng viêm, chống dị ứng, giúp làm giảm các triệu chứng viêm da, mẩn ngứa.
Trong y học hiện đại
Cây lạc tiên có chứa nhiều hoạt chất có tác dụng an thần, chống trầm cảm, chống oxy hóa, bảo vệ gan, giảm huyết áp.
- An thần: Cây lạc tiên có chứa các hợp chất flavonoid, alcaloid, saponin, acid amin… có tác dụng ức chế hệ thần kinh trung ương, giúp thư giãn thần kinh, giảm căng thẳng, lo âu, từ đó giúp ngủ ngon hơn.
- Chống trầm cảm: Cây lạc tiên có chứa các hợp chất flavonoid, acid amin… có tác dụng chống oxy hóa, bảo vệ tế bào thần kinh, giúp giảm các triệu chứng trầm cảm.
- Chống oxy hóa: Cây lạc tiên có chứa các hợp chất flavonoid, acid amin… có tác dụng chống oxy hóa, bảo vệ tế bào khỏi tác hại của các gốc tự do, giúp ngăn ngừa lão hóa và một số bệnh mãn tính.
- Bảo vệ gan: Cây lạc tiên có tác dụng bảo vệ gan khỏi tác hại của các chất độc hại, giúp cải thiện chức năng gan.
- Giảm huyết áp: Cây lạc tiên có tác dụng giãn mạch, giúp giảm huyết áp.
Trong ẩm thực
Lá và quả lạc tiên đều có thể ăn được. Lá lạc tiên có vị ngọt, hơi đắng, có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, an thần. Quả lạc tiên có vị ngọt, có tác dụng bổ dưỡng, tăng cường sức khỏe.
- Lá lạc tiên: Lá lạc tiên có thể nấu canh hoặc luộc ăn. Lá lạc tiên nấu canh có vị ngọt thanh, hơi đắng, có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, an thần. Lá lạc tiên luộc ăn có vị ngọt thanh, có tác dụng bổ dưỡng, tăng cường sức khỏe.
- Quả lạc tiên: Quả lạc tiên có thể ăn sống hoặc nấu chín. Quả lạc tiên ăn sống có vị ngọt, có tác dụng bổ dưỡng, tăng cường sức khỏe. Quả lạc tiên nấu chín có vị ngọt, có tác dụng thanh nhiệt, giải độc.
Gợi ý một số món ăn từ lạc tiên:
- Canh rau lạc tiên: Lấy 30g lá lạc tiên tươi, rửa sạch, thái nhỏ, cho vào nồi nấu canh với thịt hoặc cá.
- Luộc lá lạc tiên: Lấy 30g lá lạc tiên tươi, rửa sạch, luộc chín, ăn như rau.
- Chè lạc tiên: Lấy 100g quả lạc tiên tươi, rửa sạch, nấu với đường phèn thành chè.
- Salad lạc tiên: Lấy 100g quả lạc tiên tươi, rửa sạch, thái nhỏ, trộn với các loại rau củ khác, thêm sốt mayonnaise hoặc giấm ăn.
Trong trang trí
Cây lạc tiên có hoa đẹp, màu trắng, có mùi thơm nhẹ. Cây lạc tiên có thể trồng làm cảnh ở sân vườn, ban công,…
Xem thêm: Bệnh trĩ và cách phát hiện
Cách sử dụng cây lạc tiên
Cách dùng cây lạc tiên
Cây lạc tiên có thể sử dụng dưới nhiều dạng khác nhau, bao gồm:
Sử dụng cây lạc tiên tươi:
- Nấu canh: Lấy 30-60g lá, thân, rễ cây lạc tiên tươi rửa sạch, thái nhỏ, cho vào nồi nấu canh với thịt hoặc cá.
- Luộc ăn: Lấy 30-60g lá, thân, rễ cây lạc tiên tươi rửa sạch, luộc chín, ăn như rau.
Sử dụng cây lạc tiên khô:
- Sắc nước uống: Lấy 10-20g lá, thân, rễ cây lạc tiên khô, cho vào nồi sắc với 500ml nước, đun sôi nhỏ lửa trong 30 phút, chắt lấy nước uống.
- Ngâm rượu: Lấy 100g lá, thân, rễ cây lạc tiên khô, rửa sạch, ngâm với 1 lít rượu trắng trong 10 ngày là có thể sử dụng.
Một số bài thuốc từ cây lạc tiên
Cây lạc tiên là một loại cây dược liệu quý, có nhiều tác dụng tốt cho sức khỏe. Dưới đây là một số bài thuốc từ cây lạc tiên:
Chữa mất ngủ:
- Cách làm: Lấy 30g lá, thân, rễ cây lạc tiên tươi hoặc khô, rửa sạch, sắc nước uống trước khi đi ngủ 30 phút.
- Công dụng: Giúp thư giãn thần kinh, giảm căng thẳng, lo âu, từ đó giúp ngủ ngon hơn.
Chữa trầm cảm:
- Cách làm: Lấy 30g lá, thân, rễ cây lạc tiên tươi hoặc khô, rửa sạch, sắc nước uống ngày 3 lần, mỗi lần 100ml.
- Công dụng: Giúp chống oxy hóa, bảo vệ tế bào thần kinh, từ đó giúp giảm các triệu chứng trầm cảm.
Chữa viêm da, mẩn ngứa:
- Cách làm: Lấy 30g lá, thân, rễ cây lạc tiên tươi hoặc khô, rửa sạch, giã nát, đắp lên vùng da bị viêm da, mẩn ngứa.
- Công dụng: Giúp kháng viêm, chống dị ứng, từ đó giúp giảm các triệu chứng viêm da, mẩn ngứa.
Xem thêm: Chia sẻ bài thuốc chữa bệnh từ thiên niên kiện – cây lá gai – Hoắc hương
Một số câu hỏi thường gặp về cây lạc tiên
Có tác dụng phụ nào khi sử dụng cây lạc tiên không?
Cây lạc tiên là một loại cây dược liệu quý, có nhiều tác dụng tốt cho sức khỏe. Tuy nhiên, khi sử dụng cây lạc tiên quá liều lượng có thể gây ra một số tác dụng phụ như:
- Buồn ngủ, mệt mỏi: Do cây lạc tiên có tác dụng an thần, nên khi sử dụng quá liều lượng có thể gây ra tình trạng buồn ngủ, mệt mỏi.
- Chóng mặt, lú lẫn: Do cây lạc tiên có tác dụng giảm huyết áp, nên khi sử dụng quá liều lượng có thể gây ra tình trạng chóng mặt, lú lẫn.
- Tiêu chảy, táo bón: Do cây lạc tiên có tác dụng nhuận tràng, nên khi sử dụng quá liều lượng có thể gây ra tình trạng tiêu chảy hoặc táo bón.
- Tăng huyết áp: Do cây lạc tiên có tác dụng giãn mạch, nên khi sử dụng quá liều lượng có thể gây ra tình trạng tăng huyết áp.
Ngoài ra, phụ nữ có thai và cho con bú, người đang dùng thuốc tây nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng cây lạc tiên. Nếu gặp phải bất kỳ tác dụng phụ nào khi sử dụng cây lạc tiên, cần ngưng sử dụng và đến gặp bác sĩ để được tư vấn.
Có cách nào để lựa chọn cây lạc tiên chất lượng?
Có một số cách để lựa chọn cây lạc tiên chất lượng, bao gồm:
- Chọn mua cây lạc tiên ở những địa chỉ uy tín, có nguồn gốc rõ ràng.
- Cây lạc tiên chất lượng có thân mềm, không có sâu bệnh, lá màu xanh tươi, không bị dập nát.
- Cây lạc tiên khô có màu vàng nhạt, không bị mốc hoặc quá hạn sử dụng.
- Không nên mua cây lạc tiên đã bị héo, dập nát.
- Không nên mua cây lạc tiên có màu sắc bất thường, có mùi hôi.
- Không nên mua cây lạc tiên đã bị mốc hoặc quá hạn sử dụng.
Cách lựa chọn cây lạc tiên tươi:
- Chọn cây lạc tiên có thân mềm, không có sâu bệnh, lá màu xanh tươi, không bị dập nát.
- Dùng tay bóp nhẹ vào lá, nếu lá có độ đàn hồi tốt thì là cây lạc tiên tươi.
- Ngửi thử cây lạc tiên, nếu có mùi thơm nhẹ thì là cây lạc tiên tươi.
Cách lựa chọn cây lạc tiên khô:
- Chọn cây lạc tiên có màu vàng nhạt, không bị mốc hoặc quá hạn sử dụng.
- Dùng tay bóp nhẹ vào cây lạc tiên, nếu cây có độ cứng vừa phải thì là cây lạc tiên khô chất lượng.
- Ngửi thử cây lạc tiên, nếu có mùi thơm nhẹ thì là cây lạc tiên khô chất lượng.
Hy vọng những thông tin trên sẽ giúp bạn lựa chọn được cây lạc tiên chất lượng để sử dụng.
Xem thêm: Tác Dụng Bí Đao Như Thế Nào Cách Dùng, Những Lưu Ý Cần Biết
Lạc tiên có tương tác thuốc với các loại thuốc khác không?
Có, cây lạc tiên có thể tương tác với một số loại thuốc khác, bao gồm:
- Thuốc an thần: Lạc tiên có tác dụng an thần, nên khi sử dụng chung với các loại thuốc an thần khác có thể làm tăng tác dụng an thần, gây buồn ngủ, mệt mỏi.
- Thuốc chống trầm cảm: Lạc tiên có tác dụng chống trầm cảm, nên khi sử dụng chung với các loại thuốc chống trầm cảm khác có thể làm tăng tác dụng chống trầm cảm.
- Thuốc hạ huyết áp: Lạc tiên có tác dụng hạ huyết áp, nên khi sử dụng chung với các loại thuốc hạ huyết áp khác có thể làm tăng tác dụng hạ huyết áp.
- Thuốc chống đông máu: Lạc tiên có tác dụng chống đông máu, nên khi sử dụng chung với các loại thuốc chống đông máu khác có thể làm tăng nguy cơ chảy máu.
- Thuốc trị tiểu đường: Lạc tiên có tác dụng giảm đường huyết, nên khi sử dụng chung với các loại thuốc trị tiểu đường khác có thể làm tăng tác dụng giảm đường huyết, gây hạ đường huyết.
Do đó, người đang dùng thuốc tây nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng cây lạc tiên.
Ai nên và không nên sử dụng cây lạc tiên?
Những người nên sử dụng cây lạc tiên:
- Người bị mất ngủ, ngủ không ngon giấc.
- Người bị căng thẳng, lo âu, trầm cảm.
- Người bị viêm da, mẩn ngứa.
- Người bị suy nhược thần kinh.
Những người không nên sử dụng cây lạc tiên:
- Phụ nữ có thai và cho con bú.
- Người đang dùng thuốc tây, đặc biệt là các loại thuốc an thần, chống trầm cảm, hạ huyết áp, chống đông máu, trị tiểu đường.
- Người bị suy thận.
- Người bị huyết áp thấp.
- Người bị dị ứng với cây lạc tiên hoặc các loại cây khác thuộc họ Lạc tiên (Passifloraceae).
Có cách nào để trồng và chăm sóc cây lạc tiên tại nhà không?
Có, cây lạc tiên có thể trồng và chăm sóc tại nhà. Cây lạc tiên là loại cây ưa sáng, ưa ẩm, có thể trồng ở đất tơi xốp, giàu dinh dưỡng. Cây cần được tưới nước thường xuyên, đặc biệt là vào mùa khô. Cây cần được bón phân định kỳ để cây phát triển tốt.
-
Chuẩn bị đất: Cây lạc tiên có thể trồng ở đất tơi xốp, giàu dinh dưỡng, có độ pH từ 5,5 đến 6,5. Có thể trộn đất thịt với phân chuồng hoai mục theo tỷ lệ 1:1 để tạo đất trồng cho cây lạc tiên.
-
Gieo hạt: Cây lạc tiên có thể gieo hạt hoặc giâm cành. Nếu gieo hạt, cần ngâm hạt trong nước ấm khoảng 24 giờ trước khi gieo. Gieo hạt lạc tiên vào đất đã chuẩn bị, phủ một lớp đất mỏng lên trên, tưới nước giữ ẩm cho đất. Hạt lạc tiên sẽ nảy mầm sau khoảng 7-10 ngày.
-
Giâm cành: Chọn cành lạc tiên khỏe mạnh, cắt thành từng đoạn dài khoảng 10-15 cm, mỗi đoạn có ít nhất 2-3 mắt. Giâm cành lạc tiên vào đất đã chuẩn bị, phủ một lớp đất mỏng lên trên, tưới nước giữ ẩm cho đất. Cành lạc tiên sẽ ra rễ sau khoảng 15-20 ngày.
-
Chăm sóc cây lạc tiên:
- Tưới nước: Cây lạc tiên cần được tưới nước thường xuyên, đặc biệt là vào mùa khô. Nên tưới nước vào sáng sớm hoặc chiều mát, tránh tưới nước vào giữa trưa nắng.
- Bón phân: Cây lạc tiên cần được bón phân định kỳ để cây phát triển tốt. Có thể bón phân hữu cơ hoặc phân vô cơ cho cây lạc tiên. Nên bón phân cho cây lạc tiên vào đầu mùa xuân và mùa thu.
- Làm cỏ: Cần thường xuyên làm cỏ cho cây lạc tiên để cây có đủ ánh sáng và dinh dưỡng để phát triển.
- Phòng trừ sâu bệnh: Cây lạc tiên thường bị một số loại sâu bệnh tấn công, như rệp sáp, rệp muội, nhện đỏ,… Cần thường xuyên kiểm tra cây để phát hiện và phòng trừ sâu bệnh kịp thời.
Xem thêm: Hải Thượng Lãn Ông Là Ai? Ông Tổ Ngày Y Học Cổ Truyền Là Ai?
Kết luận, cây lạc tiên là một tài nguyên quý giá trong lĩnh vực dược liệu và hỗ trợ sức khỏe. Việc sử dụng cây này cần được thực hiện cẩn thận và theo sự hướng dẫn từ các chuyên gia.
Để đảm bảo bạn sử dụng cây lạc tiên một cách an toàn và hiệu quả, hãy liên hệ với Thuốc Nam Triệu Hòa. Chúng tôi sẽ giúp bạn tư vấn và giải đáp mọi thắc mắc về cây lạc tiên cũng như cách sử dụng nó để cải thiện sức khỏe của bạn. Chúng tôi cam kết mang đến cho bạn sự chăm sóc tốt nhất và kiến thức chuyên sâu về dược liệu truyền thống.