Dây gắm, còn gọi là “vương tôn” hay “bạch mễ,” là một loại cây quý hiếm với tên khoa học là Gnetum montanum Markgr. . Dây gắm thường mọc ở các vùng núi cao, ẩm ướt, và có khí hậu mát mẻ, phân bố chủ yếu tại miền núi phía Bắc Việt Nam như Lào Cai, Lai Châu, và Hà Giang.
Hãy cùng Thuốc Nam Triệu Hòa tìm hiểu thêm về dây gắm thông qua bài viết dưới đây để hiểu hơn về đặc điểm cũng như công dụng y học của vị thuốc quý hiếm này.
Tìm hiểu khái quát về cây dây gắm
Dây gắm (hay vương tôn, bạch mễ,…) là một loại cây thuốc quý có nhiều tác dụng tốt cho sức khỏe. Cây được sử dụng rộng rãi trong y học cổ truyền và y học hiện đại.
Nguồn gốc – Phân bố
Dây gắm có nguồn gốc ở vùng Đông Nam Á, đặc biệt là ở Việt Nam, Trung Quốc, Lào, Campuchia,…
Ở Việt Nam, dây gắm phân bố chủ yếu ở các tỉnh miền núi phía Bắc như Lào Cai, Lai Châu, Hà Giang,… Ngoài ra, cây còn phân bố ở một số tỉnh miền Trung và miền Nam.
Đặc điểm hình thái
Dây gắm là cây dây leo, thân gỗ, có thể dài tới 20-30m. Thân cây có màu nâu hoặc xám, có nhiều gai nhọn. Lá dây gắm mọc đối, hình trứng hoặc hình mũi mác, dài khoảng 5-10cm. Hoa dây gắm nhỏ, mọc thành cụm, màu vàng nhạt. Quả dây gắm hình cầu, đường kính khoảng 2cm, khi chín màu đỏ sẫm.
Thu hái – Bảo quản
Dây gắm được thu hái vào mùa thu hoặc mùa xuân. Sau khi thu hái, dây gắm được rửa sạch, thái mỏng, phơi khô hoặc sấy khô. Dây gắm khô được bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát.
Xem thêm: Trĩ nội – bệnh trĩ nội là bệnh gì? Dấu Hiệu Nguyên Nhân Cách Chữa
Thành phần hóa học của cây dây gắm
Dây gắm chứa nhiều hợp chất hóa học có hoạt tính sinh học, bao gồm:
- Stilben là một nhóm hợp chất chống oxy hóa mạnh, có tác dụng bảo vệ tế bào khỏi tác hại của các gốc tự do.
- Flavonoid cũng là một nhóm hợp chất chống oxy hóa mạnh, có tác dụng chống viêm, bảo vệ gan, tăng cường sức khỏe xương khớp.
- Saponin là một nhóm hợp chất có tác dụng kháng khuẩn, kháng viêm, hạ huyết áp, giảm cholesterol,…
- Triterpenoid là một nhóm hợp chất có tác dụng chống oxy hóa, kháng viêm, kháng khuẩn, chống ung thư,…
- Alkaloid là một nhóm hợp chất có tác dụng giảm đau, chống viêm, kháng khuẩn,…
- Chất béo là nguồn cung cấp năng lượng cho cơ thể, đồng thời có tác dụng bảo vệ tế bào khỏi tác hại của các gốc tự do.
- Tinh dầu có tác dụng kháng khuẩn, kháng viêm, giảm đau,…
Công dụng của cây dây gắm trong y học
Dây gắm là một loại cây thuốc quý có nhiều tác dụng tốt cho sức khỏe. Theo y học cổ truyền, dây gắm có tác dụng khu phong, trừ thấp, hoạt huyết, tiêu viêm. Theo nghiên cứu khoa học, dây gắm có tác dụng chống oxy hóa, giảm viêm, bảo vệ gan, tăng cường sức khỏe xương khớp và điều trị gout.
Tác dụng theo y học cổ truyền
- Khu phong, trừ thấp: Dây gắm có tác dụng giải trừ phong hàn, thấp khí, giúp giảm đau nhức xương khớp, tê bì chân tay, đau lưng, mỏi gối,…
- Hoạt huyết, tiêu viêm: Dây gắm giúp lưu thông khí huyết, tiêu viêm, giảm sưng tấy, phù nề,…
- Tăng cường sức khỏe xương khớp: Dây gắm giúp bổ sung canxi, glucosamine, chondroitin giúp tăng cường sức khỏe xương khớp, ngăn ngừa loãng xương, thoái hóa khớp,…
Tác dụng theo nghiên cứu khoa học
- Chống oxy hóa: Dây gắm chứa nhiều hợp chất chống oxy hóa như resveratrol, quercetin,… giúp bảo vệ tế bào khỏi tác hại của các gốc tự do, ngăn ngừa lão hóa, bệnh tật.
- Giảm viêm: Dây gắm có tác dụng ức chế các chất trung gian gây viêm như TNF-α, IL-1β,… giúp giảm viêm, đau nhức.
- Bảo vệ gan: Dây gắm giúp bảo vệ gan khỏi tổn thương do các chất độc hại, ngăn ngừa xơ gan, viêm gan.
- Tăng cường sức khỏe xương khớp: Dây gắm giúp tăng cường sản sinh collagen, glucosamine, chondroitin giúp tăng cường sức khỏe xương khớp, ngăn ngừa loãng xương, thoái hóa khớp.
- Điều trị gout: Dây gắm giúp giảm acid uric trong máu, ngăn ngừa lắng đọng tinh thể acid uric gây viêm khớp gout.
Xem thêm: Thuốc Nam Gia Truyền Ở Đâu Tốt An Toàn Bệnh Không Tái Phát?
Một số bài thuốc từ cây dây gắm
Chữa thấp khớp, đau nhức xương
- Nguyên liệu: Dây gắm 60g, rễ đinh lăng 60g, lá lốt 40g.
- Cách làm: Cho các vị thuốc vào nồi, đổ 400ml nước, đun sôi trong 30 phút, lọc lấy nước uống.
- Cách dùng: Chia uống 2-3 lần/ngày.
Tác dụng: Bài thuốc này có tác dụng khu phong, trừ thấp, hoạt huyết, tiêu viêm, giúp giảm đau nhức xương khớp, tê bì chân tay, đau lưng, mỏi gối,…
Điều trị gout
- Nguyên liệu: Dây gắm 60g, củ nghệ 40g.
- Cách làm: Cho các vị thuốc vào nồi, đổ 400ml nước, đun sôi trong 30 phút, lọc lấy nước uống.
- Cách dùng: Chia uống 2-3 lần/ngày.
Tác dụng: Bài thuốc này có tác dụng giảm acid uric trong máu, ngăn ngừa lắng đọng tinh thể acid uric gây viêm khớp gout.
Tăng cường sức khỏe xương khớp
- Nguyên liệu: Dây gắm 60g, đỗ trọng 60g, tang ký sinh 40g.
- Cách làm: Cho các vị thuốc vào nồi, đổ 400ml nước, đun sôi trong 30 phút, lọc lấy nước uống.
- Cách dùng: Chia uống 2-3 lần/ngày.
Tác dụng: Bài thuốc này có tác dụng bổ sung canxi, glucosamine, chondroitin giúp tăng cường sức khỏe xương khớp, ngăn ngừa loãng xương, thoái hóa khớp,…
Xem thêm: Thuốc Nam Mát Gan Giải Độc Tốt Nhất Ở Đâu Bán Nổi Tiếng Nhất?
Cách sử dụng cây dây gắm
Dây gắm là một loại cây thuốc quý có nhiều tác dụng tốt cho sức khỏe. Dây gắm có thể được sử dụng dưới dạng thuốc sắc, cao, bột,…
Thuốc sắc
- Nguyên liệu: Dây gắm 60g, rửa sạch, thái nhỏ.
- Cách làm: Cho dây gắm vào nồi, đổ 400ml nước, đun sôi trong 30 phút, lọc lấy nước uống.
- Cách dùng: Chia uống 2-3 lần/ngày.
Cao dây gắm
- Nguyên liệu: Dây gắm 60g, rửa sạch, thái nhỏ.
- Cách làm: Cho dây gắm vào nồi, đổ 400ml nước, đun sôi trong 30 phút, cô đặc thành cao.
- Cách dùng: Chia uống 2-3 lần/ngày.
Bột dây gắm
- Nguyên liệu: Dây gắm 60g, sao vàng, tán thành bột.
- Cách dùng: Uống với nước ấm.
Xem thêm: Bệnh viện điều trị trĩ tốt nhất Hà Nội – TP Hồ Chí Minh?
Lưu ý khi sử dụng dây gắm
Dây gắm là một loại cây thuốc quý có nhiều tác dụng tốt cho sức khỏe, tuy nhiên cần lưu ý một số điều khi sử dụng để đảm bảo an toàn:
- Phụ nữ có thai và cho con bú không nên sử dụng dây gắm.
- Không sử dụng dây gắm quá nhiều, có thể gây ra các tác dụng phụ như buồn nôn, nôn mửa, tiêu chảy,…
- Nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng dây gắm, đặc biệt là đối với những người có bệnh lý nền như huyết áp cao, tim mạch,…
Dưới đây là một số lưu ý cụ thể khi sử dụng dây gắm:
- Liều lượng: Liều lượng sử dụng dây gắm tùy thuộc vào mục đích sử dụng và tình trạng sức khỏe của người bệnh. Nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
- Chế biến: Nên sử dụng dây gắm tươi hoặc khô nguyên chất, tránh sử dụng các sản phẩm dây gắm đã bị pha trộn.
- Bảo quản: Bảo quản dây gắm ở nơi khô ráo, thoáng mát.
Một số tác dụng phụ có thể xảy ra khi sử dụng dây gắm
Dây gắm là một loại cây thuốc quý có nhiều tác dụng tốt cho sức khỏe, tuy nhiên cũng có thể gây ra một số tác dụng phụ như:
- Buồn nôn, nôn mửa: Đây là tác dụng phụ thường gặp nhất khi sử dụng dây gắm.
- Tiêu chảy: Dây gắm có tác dụng nhuận tràng, do đó có thể gây tiêu chảy, đặc biệt là khi sử dụng quá nhiều.
- Ngứa ngáy, nổi mẩn đỏ: Một số người có thể bị dị ứng với dây gắm, dẫn đến ngứa ngáy, nổi mẩn đỏ.
- Mệt mỏi: Dây gắm có thể gây mệt mỏi, đặc biệt là khi sử dụng với liều lượng cao.
- Chóng mặt, đau đầu: Dây gắm có thể gây chóng mặt, đau đầu, đặc biệt là khi sử dụng với liều lượng cao.
Trong trường hợp gặp phải bất kỳ tác dụng phụ nào khi sử dụng dây gắm, cần ngừng sử dụng và tham khảo ý kiến bác sĩ. Dưới đây là một số lưu ý để giảm thiểu tác dụng phụ khi sử dụng dây gắm:
- Sử dụng đúng liều lượng: Liều lượng sử dụng dây gắm tùy thuộc vào mục đích sử dụng và tình trạng sức khỏe của người bệnh. Nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
- Không sử dụng dây gắm quá nhiều: Sử dụng quá nhiều dây gắm có thể làm tăng nguy cơ gặp phải tác dụng phụ.
- Không sử dụng dây gắm cho phụ nữ có thai và cho con bú: Phụ nữ có thai và cho con bú không nên sử dụng dây gắm.
- Không sử dụng dây gắm cho người có bệnh lý nền: Người có bệnh lý nền như huyết áp cao, tim mạch,… nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng dây gắm.
Hy vọng những thông tin trên sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về tác dụng phụ của dây gắm.
Xem thêm: Nguyên nhân và giải pháp chữa bệnh trĩ
Các câu hỏi thường gặp khi sử dụng cây dây gắm
Trẻ em có sử dụng dây gắm chữa bệnh được không?
Theo y học cổ truyền, dây gắm có vị đắng, tính mát, không độc, có tác dụng khu phong, trừ thấp, hoạt huyết, tiêu viêm. Dây gắm được sử dụng trong các bài thuốc chữa đau nhức xương khớp, viêm khớp, gout,…
Tuy nhiên, dây gắm có thể gây ra một số tác dụng phụ như buồn nôn, nôn mửa, tiêu chảy,… ở người lớn. Do đó, trẻ em không nên sử dụng dây gắm.
Nếu trẻ em bị đau nhức xương khớp, cha mẹ nên đưa trẻ đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị đúng cách.
Phụ nữ mang thai và cho con bú có dùng dây gắm được không?
Theo y học cổ truyền, dây gắm có vị đắng, tính mát, không độc, có tác dụng khu phong, trừ thấp, hoạt huyết, tiêu viêm. Tuy nhiên, dây gắm có thể gây ra một số tác dụng phụ như buồn nôn, nôn mửa, tiêu chảy,… ở phụ nữ mang thai. Do đó, phụ nữ mang thai không nên sử dụng dây gắm.
Các nghiên cứu trên động vật cho thấy dây gắm có thể gây ra dị tật thai nhi. Ngoài ra, dây gắm có thể làm tăng nguy cơ chảy máu khi sinh. Nếu phụ nữ mang thai bị đau nhức xương khớp, nên tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn và điều trị phù hợp.
Dây gắm có thể tương tác với loại thuốc nào?
Dưới đây là một số thông tin cụ thể về tương tác thuốc của dây gắm:
- Tương tác với thuốc chống đông máu: Dây gắm có chứa các hoạt chất có thể làm tăng tác dụng của thuốc chống đông máu, dẫn đến nguy cơ chảy máu. Do đó, cần thận trọng khi sử dụng dây gắm cùng với thuốc chống đông máu. Nếu đang sử dụng thuốc chống đông máu, nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng dây gắm.
- Tương tác với thuốc hạ huyết áp: Dây gắm có thể làm hạ huyết áp. Do đó, cần thận trọng khi sử dụng dây gắm cùng với thuốc hạ huyết áp. Nếu đang sử dụng thuốc hạ huyết áp, nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng dây gắm.
- Tương tác với thuốc trị tiểu đường: Dây gắm có thể làm giảm lượng đường trong máu. Do đó, cần thận trọng khi sử dụng dây gắm cùng với thuốc trị tiểu đường. Nếu đang sử dụng thuốc trị tiểu đường, nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng dây gắm.
Ngoài ra, dây gắm cũng có thể tương tác với một số loại thuốc khác, do đó cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng dây gắm
Có thể mua dây gắm ở đâu? Giá bao nhiêu?
Dây gắm là một loại cây thuốc quý, có thể được tìm thấy ở nhiều nơi trên Việt Nam. Dây gắm có thể được mua ở các hiệu thuốc Đông y, các cửa hàng bán thuốc nam, hoặc các trang thương mại điện tử.
Giá dây gắm dao động từ 100.000 đồng đến 200.000 đồng/kg, tùy thuộc vào chất lượng và nguồn gốc của dây gắm. Dưới đây là một số địa chỉ mua dây gắm uy tín:
- Các hiệu thuốc Đông y: Đây là địa chỉ uy tín để mua dây gắm. Dây gắm tại các hiệu thuốc Đông y thường được thu hái và sơ chế đúng quy cách, đảm bảo chất lượng.
- Các cửa hàng bán thuốc nam: Các cửa hàng bán thuốc nam cũng là địa chỉ uy tín để mua dây gắm. Dây gắm tại các cửa hàng bán thuốc nam thường được thu hái từ nguồn gốc tự nhiên, đảm bảo chất lượng.
- Các trang thương mại điện tử: Các trang thương mại điện tử cũng là địa chỉ thuận tiện để mua dây gắm. Tuy nhiên, cần lựa chọn các shop uy tín để đảm bảo chất lượng dây gắm.
Khi mua dây gắm, cần chú ý những điều sau:
- Chọn dây gắm có màu xanh lục, không bị dập nát, thối rữa.
- Chọn dây gắm có mùi thơm đặc trưng của dây gắm.
- Tìm mua dây gắm tại các địa chỉ uy tín.
Dây gắm là một loại cây thuốc quý, có nhiều tác dụng tốt cho sức khỏe. Tuy nhiên, cần sử dụng dây gắm đúng cách để đảm bảo an toàn.
Tóm lại: Dây gắm là một loại cây quý có nhiều tác dụng đối với sức khỏe, được sử dụng trong y học cổ truyền và hiện đại. Với thành phần hóa học đa dạng như stilben, flavonoid, saponin, dây gắm có khả năng chống oxy hóa, giảm viêm, bảo vệ gan, và tăng cường sức khỏe xương khớp.
Đặc biệt, nó có thể hữu ích trong việc điều trị các bệnh như thấp khớp, đau nhức xương, và gout. Nếu bạn muốn tìm hiểu thêm về dây gắm hoặc có bất kỳ thắc mắc nào, hãy liên hệ với Thuốc Nam Triệu Hòa để được tư vấn và giải đáp mọi vấn đề liên quan.
