Xuyên bối mẫu, một loại cây quý trong Đông y, có nguồn gốc từ vùng núi cao Tứ Xuyên, Trung Quốc. Đây là một vị thuốc truyền thống được sử dụng trong việc trị ho, long đờm, thanh nhiệt, và giải độc.
Chúng tôi cùng Thuốc Nam Triệu Hòa sẽ giới thiệu chi tiết về xuyên bối mẫu thông qua bài viết dưới đây để bạn hiểu rõ hơn về cách sử dụng và tác dụng của loại cây quý này.
Khái quát chung về xuyên bối mẫu
Nguồn gốc, phân bố
Xuyên bối mẫu là một loài cây thân thảo, có nguồn gốc từ vùng núi cao Tứ Xuyên, Trung Quốc. Hiện nay, Xuyên bối mẫu được trồng ở nhiều nơi trên thế giới, bao gồm Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Việt Nam,…
Xuyên bối mẫu thường mọc ở những nơi ẩm ướt, có khí hậu mát mẻ ở độ cao từ 1000-3000m. Ở Việt Nam, Xuyên bối mẫu được trồng ở các tỉnh miền núi phía Bắc, như Lào Cai, Yên Bái, Tuyên Quang,…
Đặc điểm hình thái
Xuyên bối mẫu là một loại cây thân thảo, sống lâu năm. Cây có chiều cao trung bình từ 20-30cm. Lá cây mọc thành vòng, có màu xanh lục, hình trứng hoặc thuôn dài. Hoa của cây có màu trắng, mọc thành chùm ở ngọn cây. Quả của cây có hình cầu, màu đỏ.
Thu hái, bảo quản
Bộ phận dùng của xuyên bối mẫu là thân hành. Thân hành được thu hoạch vào mùa xuân hoặc mùa thu. Sau khi thu hoạch, thân hành được rửa sạch, phơi khô hoặc sấy khô để dùng làm thuốc.
Thân hành xuyên bối mẫu sau khi thu hoạch được rửa sạch, phơi khô hoặc sấy khô. Thân hành phơi khô có màu vàng nhạt, thân hành sấy khô có màu vàng nâu.
Thân hành xuyên bối mẫu sau khi phơi khô hoặc sấy khô cần được bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp.
Tính vị, quy kinh
Xuyên bối mẫu có vị ngọt, hơi đắng, tính mát. Xuyên bối mẫu quy kinh Tâm và Phế.
Xem thêm: Lòi dom là gì? Bệnh lòi dom có nguy hiểm không?
Thành phần hóa học của xuyên bối mẫu
Thân hành xuyên bối mẫu có chứa nhiều thành phần hóa học quý, bao gồm:
- Saponin triterpenoid là thành phần hóa học chính của Xuyên bối mẫu. Saponin triterpenoid có tác dụng làm loãng đờm, giúp đờm dễ khạc ra ngoài. Ngoài ra, saponin triterpenoid còn có tác dụng kháng khuẩn, chống viêm.
- Flavonoid là một nhóm chất chống oxy hóa mạnh. Flavonoid có tác dụng bảo vệ tế bào khỏi tác hại của các gốc tự do. Ngoài ra, flavonoid còn có tác dụng kháng khuẩn, chống viêm.
- Tanin là một hợp chất polyphenol có tác dụng kháng viêm, chống dị ứng. Tanin còn có tác dụng giúp vết thương mau lành.
Ngoài ra, thân hành Xuyên bối mẫu còn chứa một số thành phần hóa học khác, như:
- Alkaloids: Có tác dụng giảm ho, kháng khuẩn.
- Cumarin: Có tác dụng kháng viêm, chống dị ứng.
- Mineral: Cung cấp các khoáng chất cần thiết cho cơ thể.
Các thành phần hóa học của Xuyên bối mẫu đã được nghiên cứu và chứng minh có tác dụng dược lý rõ rệt. Do đó, Xuyên bối mẫu là một vị thuốc quý, có tác dụng trị ho, long đờm, thanh nhiệt, giải độc, tiêu viêm.
Xem thêm: Cây Đậu Chổi – Bài Thuốc Chữa Bệnh Hỗ Trợ Điều Trị Suy Giãn Tĩnh Mạch
Công dụng của xuyên bối mẫu
Xuyên bối mẫu là một vị thuốc quý trong Đông y, có tác dụng nhuận phế trừ đàm, chỉ khái, thanh nhiệt tán kết. Vị thuốc này thường được dùng trong các bài thuốc trị ho, ho lao, phế nhiệt, phế hư.
Trị ho
Xuyên bối mẫu là vị thuốc chủ đạo trong nhiều bài thuốc trị ho nổi tiếng của Đông y. Vị thuốc này có tác dụng làm tiêu đờm, giảm ho, làm dịu cổ họng, giúp người bệnh dễ thở hơn. Xuyên bối mẫu có thể được dùng độc vị hoặc phối hợp với các dược liệu khác để tăng tác dụng trị ho, chẳng hạn như:
Đơn vị trị ho: Xuyên bối mẫu 10g, cam thảo 6g, sinh khương 6g, đại táo 10g. Sắc uống ngày 2-3 lần.
Bài thuốc trị ho lao: Xuyên bối mẫu 12g, tang bạch bì 12g, cát cánh 12g, bách bộ 12g, sa sâm 12g, mạch môn 12g, đương quy 12g, cam thảo 6g. Sắc uống ngày 2-3 lần.
Bài thuốc trị ho phế nhiệt: Xuyên bối mẫu 12g, tang bạch bì 12g, trúc diệp 12g, cát cánh 12g, bách bộ 12g, sa sâm 12g, mạch môn 12g, đương quy 12g, cam thảo 6g. Sắc uống ngày 2-3 lần.
Trị bệnh ngoài da
Xuyên bối mẫu cũng có tác dụng kháng khuẩn, chống viêm, giúp làm giảm các triệu chứng của một số bệnh ngoài da như mụn nhọt, chốc lở.
Để trị bệnh ngoài da bằng xuyên bối mẫu, có thể dùng bài thuốc sau: Xuyên bối mẫu 12g, bạch mao căn 12g, bồ công anh 12g, kim ngân hoa 12g, liên kiều 12g, hoàng liên 6g, cam thảo 6g. Sắc uống ngày 2-3 lần.
Trị cảm lạnh
Xuyên bối mẫu có tác dụng giải cảm, giảm ho, giúp người bệnh dễ chịu hơn khi bị cảm lạnh.
Để trị cảm lạnh bằng xuyên bối mẫu, có thể dùng bài thuốc sau: Xuyên bối mẫu 12g, gừng khô 12g, trần bì 12g, cam thảo 6g. Sắc uống ngày 2-3 lần.
Trị nôn ra máu
Xuyên bối mẫu có tác dụng cầm máu, giúp giảm nôn ra máu. Để trị nôn ra máu bằng xuyên bối mẫu, có thể dùng bài thuốc sau: Xuyên bối mẫu 12g, đại táo 10g, sinh khương 6g, cam thảo 6g. Sắc uống ngày 2-3 lần.
Xem thêm: Đa bao thống chữa viêm loét dạ dày hiệu quả
Cách dùng xuyên bối mẫu
Xuyên bối mẫu có thể được dùng dưới dạng thuốc sắc, thuốc viên, thuốc bột. Liều dùng thông thường của xuyên bối mẫu là 6-12g mỗi ngày.
Cách dùng thuốc sắc xuyên bối mẫu
Nguyên liệu:
- Xuyên bối mẫu: 6-12g
- Gừng tươi: 3 lát
- Đại táo: 5 quả
Cách làm:
- Cho xuyên bối mẫu, gừng tươi và đại táo vào ấm sắc thuốc.
- Đổ ngập nước, đun sôi rồi hạ nhỏ lửa, sắc trong 30 phút.
- Chắt lấy nước thuốc, chia uống 2-3 lần trong ngày.
Cách dùng thuốc viên xuyên bối mẫu
Tùy theo từng bài thuốc mà liều lượng và cách dùng thuốc viên xuyên bối mẫu sẽ khác nhau. Bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc thầy thuốc Đông y để được hướng dẫn cụ thể.
Cách dùng thuốc bột xuyên bối mẫu
Thuốc bột xuyên bối mẫu thường được dùng dưới dạng ngậm hoặc uống.
- Cách ngậm: Cho một ít thuốc bột xuyên bối mẫu vào lòng bàn tay, ngậm và nhả từ từ, có thể nuốt nước bọt hoặc nuốt cả thuốc.
- Cách uống: Hòa tan thuốc bột xuyên bối mẫu với nước ấm, uống trước khi đi ngủ.
Xem thêm: Tỏi: Vị Thuốc Quý, Gia Vị Vàng – Bí Quyết Cho Sức Khỏe Và Sắc Đẹp
Lưu ý khi dùng xuyên bối mẫu
Xuyên bối mẫu là một vị thuốc quý trong Đông y, có tác dụng nhuận phế trừ đàm, chỉ khái, thanh nhiệt tán kết. Tuy nhiên, khi dùng xuyên bối mẫu cần lưu ý một số vấn đề sau:
- Xuyên bối mẫu có tính mát, không nên dùng cho người bị tiêu chảy, cảm mạo do lạnh.
- Phụ nữ có thai và cho con bú nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng xuyên bối mẫu.
- Không nên dùng xuyên bối mẫu quá liều, có thể gây ra các tác dụng phụ như tiêu chảy, đau bụng, buồn nôn, nôn.
- Người có cơ địa dị ứng với xuyên bối mẫu cần thận trọng khi sử dụng.
Dưới đây là một số lưu ý cụ thể khi dùng xuyên bối mẫu:
- Liều dùng: Liều dùng thông thường của xuyên bối mẫu là 6-12g mỗi ngày. Tùy theo thể trạng và mức độ bệnh mà liều lượng có thể được điều chỉnh.
- Cách dùng: Xuyên bối mẫu có thể được dùng dưới dạng thuốc sắc, thuốc viên, thuốc bột.
- Thời gian dùng: Xuyên bối mẫu thường được dùng trong thời gian ngắn, từ 7-10 ngày. Nếu dùng lâu hơn, cần có sự chỉ định của bác sĩ.
Ngoài ra, bạn cũng nên lưu ý mua xuyên bối mẫu ở những địa chỉ uy tín để đảm bảo chất lượng của sản phẩm.
Tác dụng phụ của xuyên bối mẫu
Xuyên bối mẫu là một vị thuốc quý trong Đông y, có tác dụng nhuận phế trừ đàm, chỉ khái, thanh nhiệt tán kết. Tuy nhiên, khi dùng xuyên bối mẫu cũng có thể gặp một số tác dụng phụ như:
- Tiêu chảy: Xuyên bối mẫu có tính mát, có thể gây tiêu chảy ở những người có cơ địa nhạy cảm.
- Đau bụng, buồn nôn, nôn: Nếu dùng quá liều, xuyên bối mẫu có thể gây đau bụng, buồn nôn, nôn.
- Dị ứng: Một số người có cơ địa dị ứng với xuyên bối mẫu có thể gặp các triệu chứng dị ứng như nổi mẩn, ngứa, khó thở.
Để hạn chế các tác dụng phụ của xuyên bối mẫu, bạn nên lưu ý những vấn đề sau:
- Không dùng xuyên bối mẫu quá liều.
- Không dùng xuyên bối mẫu cho người bị tiêu chảy, cảm mạo do lạnh.
- Người có cơ địa dị ứng với xuyên bối mẫu cần thận trọng khi sử dụng.
- Uống xuyên bối mẫu sau bữa ăn. Uống nhiều nước để tránh táo bón.
- Kết hợp xuyên bối mẫu với các vị thuốc khác có tác dụng ôn phế, ích khí như cam thảo, táo đỏ, phục linh,…
Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về tác dụng phụ của xuyên bối mẫu, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc thầy thuốc Đông y.
Xem thêm: Điều nên làm khi bị bệnh trĩ
Trẻ em có thể sử dụng xuyên bối mẫu không?
Trẻ em có thể sử dụng xuyên bối mẫu để trị ho, viêm phế quản, viêm họng,… Tuy nhiên, cần lưu ý một số vấn đề sau:
- Liều lượng: Liều dùng xuyên bối mẫu cho trẻ em thường thấp hơn so với người lớn. Liều dùng cụ thể sẽ tùy thuộc vào độ tuổi và mức độ bệnh của trẻ.
- Cách dùng: Xuyên bối mẫu có thể được dùng dưới dạng thuốc sắc, thuốc viên, thuốc bột. Tuy nhiên, đối với trẻ nhỏ, nên dùng xuyên bối mẫu dưới dạng thuốc sắc hoặc thuốc bột để dễ hấp thu.
- Thời gian dùng: Thời gian dùng xuyên bối mẫu cho trẻ em thường ngắn hơn so với người lớn.
Dưới đây là một số bài thuốc xuyên bối mẫu thường dùng cho trẻ em:
- Thuốc sắc: Xuyên bối mẫu 6g, cam thảo 3g, đại táo 10g. Sắc uống ngày 2-3 lần.
- Thuốc viên: Xuyên bối mẫu 6g, cam thảo 3g. Tán bột, trộn với mật ong, viên thành viên nhỏ, uống ngày 3 lần, mỗi lần 2-3 viên.
- Thuốc bột: Xuyên bối mẫu 6g, tán bột, hòa với nước ấm, uống trước khi đi ngủ.
Trước khi cho trẻ sử dụng xuyên bối mẫu, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc thầy thuốc Đông y để được tư vấn cụ thể. Dưới đây là một số lưu ý khi sử dụng xuyên bối mẫu cho trẻ em:
- Không dùng xuyên bối mẫu cho trẻ em bị tiêu chảy, cảm mạo do lạnh.
- Trẻ em có cơ địa dị ứng với xuyên bối mẫu cần thận trọng khi sử dụng.
- Nếu gặp bất kỳ tác dụng phụ nào khi dùng xuyên bối mẫu, bạn nên ngừng sử dụng và tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc thầy thuốc Đông y.
Phụ nữ mang thai và cho con bú có được dùng xuyên bối mẫu không?
Theo y học cổ truyền, xuyên bối mẫu có tác dụng nhuận phế trừ đàm, chỉ khái, thanh nhiệt tán kết. Vị thuốc này thường được dùng trong các bài thuốc trị ho, ho lao, phế nhiệt, phế hư.
Tuy nhiên, xuyên bối mẫu có tính mát, có thể gây tiêu chảy, đau bụng, buồn nôn, nôn ở những người có cơ địa nhạy cảm. Ngoài ra, xuyên bối mẫu cũng có thể gây dị ứng ở một số người.
Vì vậy, phụ nữ có thai nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng xuyên bối mẫu. Nếu dùng xuyên bối mẫu, cần dùng đúng liều lượng và cách dùng theo chỉ định của bác sĩ. Dưới đây là một số lưu ý khi dùng xuyên bối mẫu cho phụ nữ có thai:
- Không dùng xuyên bối mẫu quá liều.
- Không dùng xuyên bối mẫu cho phụ nữ có thai bị tiêu chảy, cảm mạo do lạnh.
- Phụ nữ có thai có cơ địa dị ứng với xuyên bối mẫu cần thận trọng khi sử dụng.
- Nếu gặp bất kỳ tác dụng phụ nào khi dùng xuyên bối mẫu, bạn nên ngừng sử dụng và tham khảo ý kiến bác sĩ.
- Không nên dùng xuyên bối mẫu trong 3 tháng đầu thai kỳ.
- Khi dùng xuyên bối mẫu trong 3 tháng giữa và 3 tháng cuối thai kỳ, cần tham khảo ý kiến bác sĩ.
Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về việc dùng xuyên bối mẫu cho phụ nữ có thai, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc thầy thuốc Đông y.
Mua xuyên bối mẫu ở đâu? Giá bao nhiêu?
Xuyên bối mẫu là một vị thuốc quý trong Đông y, có thể được mua tại các hiệu thuốc Đông y hoặc các cửa hàng bán dược liệu.
Giá bán xuyên bối mẫu dao động từ 100.000 đồng đến 200.000 đồng/kg, tùy thuộc vào chất lượng và nguồn gốc của sản phẩm. Dưới đây là một số địa chỉ mua xuyên bối mẫu uy tín:
- Các hiệu thuốc Đông y: Đây là địa chỉ quen thuộc để mua xuyên bối mẫu. Tuy nhiên, khi mua xuyên bối mẫu tại các hiệu thuốc Đông y, bạn nên chọn những hiệu thuốc uy tín, có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng.
- Các cửa hàng bán dược liệu: Ngoài các hiệu thuốc Đông y, bạn cũng có thể mua xuyên bối mẫu tại các cửa hàng bán dược liệu. Tuy nhiên, bạn cần lưu ý lựa chọn những cửa hàng có uy tín để tránh mua phải hàng giả, hàng kém chất lượng.
- Các trang thương mại điện tử: Hiện nay, bạn cũng có thể mua xuyên bối mẫu trên các trang thương mại điện tử như Shopee, Lazada, Tiki,… Tuy nhiên, bạn cần lưu ý lựa chọn những shop uy tín, có nhiều lượt mua hàng và đánh giá tích cực.
Khi mua xuyên bối mẫu, bạn nên lưu ý một số vấn đề sau:
- Chọn củ có màu vàng nâu, bề mặt nhẵn, không bị mốc.
- Củ xuyên bối mẫu có mùi thơm nhẹ, vị hơi đắng.
- Không mua củ xuyên bối mẫu có màu trắng, bị chảy nước hoặc có mùi hôi.
Hy vọng những thông tin trên sẽ giúp bạn mua được xuyên bối mẫu chất lượng và an toàn.
Tóm lại: Xuyên bối mẫu là một vị thuốc quý trong Đông y, được sử dụng truyền thống để trị ho, long đờm, và giúp làm dịu các vấn đề về đường hô hấp. Thành phần hóa học đặc biệt của nó, như saponin triterpenoid, flavonoid và tanin, mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe.
Nếu bạn muốn tìm hiểu thêm về cách sử dụng Xuyên bối mẫu hoặc có bất kỳ thắc mắc nào liên quan, chúng tôi sẽ sẵn sàng tư vấn và giải đáp mọi thắc mắc của bạn. Liên hệ ngay Thuoc Nam Trieu Hoa để được tư vấn chi tiết!
